هر گاه صحبت از ورق گالوانیزه است منظور ورق گالوانیزه تولید شده به روش غوطه وری یا ورق گالوانیزه گرم است نام کامل ورق گالوانیزه HOT DIP GALVANIZED است که به گالوانیزه گرم به روش غوطه وری اطلاق می گردد.
هر گاه از ورق گالوانیزه آبکاری سخن به میان آید منظور ورق گالوانیزه سرد یا تولید شده به روش الکتریک یا ورق گالوانیزه الکتریک است.
گالوانیزاسیون همه مقاطع فولادی و ورق های فولادی با هر متدی که انجام شده باشد در صنایع و ساخت و ساز مختلف کاربرد دارد و در هر مصرفی حدی از کیفیت سطحی روی اندود شدن یا ممزوج شدن فولاد با فلز روی مورد توجه است و هدف این است تا مقاومت سطحی ورق ها و مقاطع فولادی در معرض محیط در برابر خردگی، فرسایش و زنگ زدن بالا برود. محصولات گالوانیزه در صنعت خودروسازی، هوافضا، صنایع کشاورزی، کارخانجات صنعتی، مخابرات و ساخت و ساز و دیگر مصارف کاربرد دارند.
محصولاتی که به دو روش گالوانیزه گرم HOT DIP GALVANIZED و گالوانیزه سرد یا آبکاری یا الکتریک تولید می شوند از نظر سطح تکنولوژی، کیفیت و استانداردهای تولید بسیار متفاوت هستند. به همین دلیل به مصرف کنندگان و کلیه صنایعی که تصمیم به خرید از انواع این محصولات را دارند توصیه می شود قبل از نهایی شدن سفارش از روش گالوانیزاسیون مقاطع فولادی اطمینان حاصل کنند. در ادامه برای روشن تر شدن مساله دو روش گالوانیزه سرد و گرم را از جهات گوناگون مورد بررسی و مقایسه قرار می دهیم.
در روش گالوانیزه گرم، ابتدا یک حوضچه یا وان حاوی فلز روی مذاب فراهم می شود. دمای فلز روی مذاب شده چیزی بین ۴۵۰ تا ۴۶۰ درجه سانتیگراد است. (در صورت افزایش دما بیش از این اندازه، نتایج قابل قبول و موفقیت آمیز نخواهند بود. )
با غوطه ور کردن محصولات فولادی مورد نظر درون وان یا حوضچه روی مذاب تمامی سطوح خارجی فولاد کاملاً به پوششی از فلز روی آغشته می شود. از آن جایی که فلز روی در این حالت کاملاً مذاب شده است، می تواند به تمامی بخش های غیر قابل دسترس فلز از جمله سوراخ ها، حفره ها و گوشه های آن نفوذ پیدا کرده و همه قسمت های آن را کاملاً بپوشاند. این فرایند باعث می شود تا روکشی از فلز روی به صورت ممزوج با فولاد ، تمام سطح فلز پایه را بپوشاند به طوری که امتزاج سطحی و نازک فلز روی و فولاد بسیار محکم بوده و از قدرت چسبندگی بسیار بالایی برخوردار باشد. در نهایت فلز پایه بعد از عملیات گالوانیزاسیون به طور کامل روی اندود و لایه نازک فلز روی کاملا در بافت سطحی فولاد پایه ممزوج می شود به طوری که محصول این فرایند از مقاومت و استحکام بسیار بالایی در محیط خارجی و در معرض هوا خواهد داشت.
اما در روش آبکاری یا گالوانیزه سرد یا گالوانیزه الکتریک، خبری از حوضچه روی مذاب و حرارت نیست. در این روش لایه بسیار نازکی از فلز روی را با فرایند الکترولیز در مایع سیالی که حاوی نمکهای فلز روی است بر فولاد پایه می نشانند و فلز پایه اصطلاحا آبکاری یا گالوانیزه می شود.
• شستشو و آماده سازی سطح خارجی فلز پایه
• چربی زدایی و شستشوی مجدد
• اسید شویی و شستشوی مجدد
• مرحله خشک کردن
• غوطه ور کردن در وان روی مذاب
• عملیات خنک سازی
• چربی زدایی فلز پایه
• ایجاد پوششی غنی از فلز روی، توسط غلطک یا برس مخصوص بر روی فلز پایه و به روش الکترولیز
• در طول پروسه الکترولیز، فلز روی بر روی فلز پایه واقع در آند رسوب خواهد کرد.
روش گالوانیزه گرم که در آن فلز پایه در وان روی مذاب غوطه ور می شود نوعی حافظت شیمیایی است. دلیل آن هم این است که بعد از غوطه ور کردن فلز درون وان، ارتباطی شیمیایی یا مولکولی بین فلز پایه و فلز روی ایجاد می شود اما فرایند گالوانیزه سرد به این شکل نیست و می توان آن را نوعی اتصال فیزیکی به شمار آورد. چرا که در این روش تنها یک لایه فلز روی با استفاده از یک سری تجهیزات بر روی فلز پایه قرار می‌گیرد.
از آن جایی که روش گالوانیزه گرم یک فرایند کاملاً گرمایشی و با استفاده از حرارت است، نتایج حاصل از آن قابل قبول تر هستند. فلزاتی که در روش گالوانیزه گرم به روکش روی آغشته می شوند عملکرد فوق العاده مطلوبی دارند. دلیل آن هم این است که فلز روی در این روش کاملاً مذاب شده است و به تمامی بخش ها و سطوح فلز پایه به صورت کاملاً یکنواخت نفوذ می‌کند.
قدرت چسبندگی فوق العاده بالای روی به سطح فلز در این روش، باعث می شود تا محصول نهایی از مقاومت و استحکام بالایی برخوردار باشد. اما روش گالوانیزه سرد فرایندی است که در آن فلز روی بر روی فلز پایه در آند رسوب خواهد کرد. این روکش ایجاد شده بر روی فلز پایه در مقایسه با گالوانیزه گرم مقاومت چندان بالایی نداشته، از قدرت چسبندگی ضعیفی برخوردار بوده و پوشش آن یکنواخت نیست.
از آن جایی که عملیات گالوانیزه سرد در یک محیط خشک و مرطوب انجام می شود، عملکردی که از محصولات این فرایند مشاهده می شود چندان قابل قبول نیست و روکش ایجاد شده می تواند به راحتی از بین برود.
اگر بخواهیم در خصوص میزان انتشار آلاینده ها در دو روش گالوانیزه سرد و گرم صحبت کنیم، می توانیم بگوییم روش گالوانیزاسیون گرم آلاینده کمتری تولید می‌کند. در فرایند گالوانیزه گرم تنها مقدار کمی اسیدهای ترش زائد به وجود می آیند که قابل کنترل و مدیریت هستند. در مقابل، روش گالوانیزه سرد همراه با آلاینده های زیادی است که از آن جمله می توان به اسیدهای ترش زائد، مواد زائد حاصل از آبکاری و مواد زائد مایع منفعل سازی اشاره کرد. با توجه به این مقایسه می توانیم به این موضوع پی ببریم که روش گالوانیزه گرم قطعاً موثرتر و پرطرفدارتر است.
از آن جایی که در روش گالوانیزه گرم آب بیشتری مصرف می شود، می توان گفت هزینه های تولید در این روش بیشتر از روش گالوانیزه سرد است اما کیفیت محصول به مراتب پایین تر است بنابراین در مجموع برای مصرف کننده تامین و مصرف گالوانیزه متداول بسیار مقرون به صرفه تر است چرا که ضخامت پوشش فلز روی در روش غوطه وری بیشتر خواهد بود و محصولاتی که از این طریق تولید می شوند دوام و طول عمر بسیار بالاتری خواهند داشت و مسلما گزینه مناسب تر و اقتصادی تری به شمار می رود. از جانب دیگرگالوانیزه گرم می تواند به تولید انبوه برسد و در بسیاری از هزینه ها صرفه جویی به عمل آورد.
